ส่วนที่ 4 : ข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมควายสมุย

1. ในชุมชนของท่าน มีทุนทางวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร

รายการ ข้อมูล
ชื่อ / เรื่องราวประวัติความเป็นมา / คำอธิบายคุณค่า แหล่งที่ตั้ง/สถานที่พบ/ อื่น ๆ โปรดระบุ
1. คุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ ได้แก่ รูปแบบ หรือ องค์ประกอบ หรือลักษณะเด่นทางสถาปัตยกรรม ภูมิทัศน์ และด้านมุมมองที่มีคุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) ควายชนของอำเภอเกาะ สมุยเลี้ยงไว้ไถนาหรือเป็นแรงงาน ในเวลาว่างควายได้สู้กัน ทำให้ชาวบ้านในสมัยนั้นเกิดความตื่นเต้น สนุกสนาน เมื่อว่างจากการทำนาหรือทำเกษตร จะนำควายมาเปรียบกันและนำมาชนกันในพื้นที่นาหรือสวนมะพร้าว
2. คุณค่าทางประวัติศาสตร์และการศึกษา ได้แก่ พื้นที่ หรือ สถานที่ หรือสิ่งของที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ และมีประวัติความเป็นมาเกี่ยวข้องกับประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) ในอดีตใช้พื้นที่นาในการชนควายแต่ปัจจุบันจะใช้พื้นที่สวนมะพร้าว
3. คุณค่าทางสังคมและความสัมพันธ์กับผู้คน ได้แก่ กิจกรรมทางประเพณี วัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภาษาท้องถิ่น อัตลักษณ์ที่โดดเด่นของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) “ฟันควาย” หรือควายชน เป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของเกาะสมุย ซึ่งเป็นกีฬาที่คนเกาะสมุย รู้กันดีว่าเป็นประเพณีเฉพาะพื้นถิ่น
4. คุณค่าทางจิตวิญญาณ ได้แก่ ศาสนา ความเชื่อ และความทรงจำที่อยู่ในสำนึกของผู้คนในชุมชน และถ่ายทอดคนรุ่นใหม่ของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) ในการชนควาย ต้องนำมาเปรียบกันจนได้คู่สู้แล้ว ต่างฝ่ายก็ต้องขุนควายของตนเอง ดูแลเป็นอย่างดีเพื่อนำมาชน บ้างใช้เศษแก้วเสียมเขาทั้งสองข้างเพื่อให้แหลมคม บ้างใช้พริกขี้หนูตำละเอียดพอกเขาไว้ เพื่อเวลาเขาควายขวิดถูกคู่ต่อสู่จะได้แสบทรมานยิ่งขึ้น
2) พิธีทางไสยศาสตร์ ลงอาคมโดยลงอักขระขอมธงสีทั้งสองข้างใกล้บริเวณสันหลังของควาย ผูกคอและเท้าทั้ง 4 กับด้ายที่เสกเป่าด้วยหมอผู้ชำนาญหรือทางเจ้าของนับถือ ต้องดูฤกษ์จะจูงควายออกจากคอกด้วยการเลือกทิศที่เป็นชัยมงคล
5. คุณค่าทางสัญลักษณ์ ได้แก่ องค์ประกอบชุมชนที่เป็นภูมิสัญลักษณ์ “Landmark” หรือ สถานที่ที่เป็นจุดสังเกต ทั้งที่มนุษย์สร้างขึ้นของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) สนามชนควาย เดิมไม่มีการจัดแต่ง เป็นเพียงบริเวณที่มีลานกว้างพอที่จะให้ควายต่อสู้กันได้มีพื้นที่พอให้ผู้ชมยินดูได้ตามสมควร ปัจจุบันนิยมเลือกสถานที่โดยใช้ดงมะพร้าวที่มีต้นมะพร้าวห่างห่างไม่ไกลจากชุมชนใหญ่ โค่นมพพร้าวที่ให้ผลน้อยหรือไม่ให้ผลออก จัดหาไม้มาล้อมคอกวงกลม มีปีก 2 ช้างซ้ายขวา 1) ในพื้นที่นาหรือสวนมะพร้าว
6. คุณค่าทางเศรษฐกิจ ได้แก่ กิจกรรมที่ตอบสนองการใช้ชีวิตประจำวันของคนในชุมชน และผู้มาเยือน/นักท่องเที่ยว รวมทั้งผลิตภัณฑ์ชุมชน/การบริการที่โดดเด่นของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) กีฬาควายชนจะจัดขึ้นทุก ๆ 3 เดือน กลุ่มนักท่องเที่ยวที่สนใจจะเป็นกลุ่มเฉพาะ ซึ่งอาจจะหมายถึงการประชาสัมพันธ์ถึงประเพณีควายชนยังไม่แพร่หลายเท่าไหร่นัก
7. คุณค่าของความแท้ ได้แก่ การคงไว้ซึ่งวัสดุก่อสร้างที่เหมาะสม วิธีการก่อสร้าง หรือวัตถุดิบ และรูปแบบที่เหมาะสมและโดดเด่นของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 1) มีการนำไม้ไผ่มาสานสานไม้ไผ่เป็นคอกเพื่อให้ควายเข้าไปชน ส่วนใหญ่สถานที่ชนจะเป็นป่ามะพร้าว
8. คุณค่าของบูรณภาพ (คำตอบที่ไม่อยู่ในข้อที่ 1-7) ได้แก่ ลักษณะของการดำรงอยู่ของคุณค่าทางวัฒนธรรม คือ
1) ทุนทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้ ในชุมชนของท่าน เช่น โบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ สถาปัตยกรรม และสถานที่สำคัญ จิตรกรรม ประติมากรรม หัตถกรรม วรรณกรรม ขนม / อาหารพื้นถิ่น สิ่งของเครื่องใช้/เครื่องมือประกอบอาชีพที่เกี่ยวข้องกับประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะ สมุยเป็นอย่างไร
2) ทุนทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ในชุมชนของท่าน เช่น ประเพณี / พิธีกรรม ศาสนา / ค่านิยม / ความเชื่อ ศิลปะการแสดง ศิลปะการต่อสู้ เรื่องเล่า ตำนาน ภาษาศาสตร์ (เป็นสำเนียงพูด โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ร้อยแก้ว ร้อยกรอง ฯลฯ) การเยียวยาชีวิตหรือการรักษาโรคภัยไข้เจ็บ (เป็นการทำและใช้สมุนไพร การนวดแผนโบราณ ฯลฯ) ที่เกี่ยวข้องกับประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร 		1) กีฬาควายชนเป็นการสืบทอดกันมายาวนานจากบรรพบุรุษ ซึ่งได้กลายเป็นประเพณีของชาวสมุย และมีการดูแลควายของตนเองอย่างจริงจังและอย่างดีเพื่อนำมาชน

2. จากสภาพทั่วไปของประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยในอดีตเมื่อเทียบกับปัจจุบัน ท่านคิดว่าแตกต่างกันอย่างไร

ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันไม่มีความแตกต่างกันเท่าไหร่นัก มีแค่ในส่วนของสนามในการชนควาย ซึ่งเมื่ออดีตมีการชนกันในนา แต่ในปัจจุบันเปลี่ยนสถานที่ชนเป็นสวนมะพร้าว

3. จากทุนวัฒนธรรมที่โดดเด่นที่เกี่ยวข้องกับประเพณีกีฬาชนควายในอำเภอเกาะสมุยเป็นอย่างไร ท่านคิดว่าควรยกระดับศักยภาพในด้านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างไร

เนื่องด้วยกีฬาควายชนเป็นกีฬาที่เป็นที่โดดเด่นในพื้นที่เกาะสมุย จึงอยากให้เชิญชวน ประชาสัมพันธ์ให้บุคคลภายนอกรู้จักเพื่อรักษาประเพณีวัฒนธรรมนี้เอาไว้ต่อไปในอนาคต